Sommige mensen hebben het idee dat er in de kerk allemaal mensen zitten die het goed met zichzelf hebben getroffen. Zij zijn de betere mensen, afgescheiden van de zondige mensen in de wereld. Ik zal niet ontkennen dat er zulke mensen in de kerk zitten. Alle mensen, in en buiten de kerk, willen graag ‘goed’ zijn en iedereen heeft de neiging bij anderen ‘grote fouten’ te zien en bij zichzelf ‘de foutjes’ te relativeren door vooral te focussen op al die goede dingen. Maar mensen in de kerk leren als het goed is dat ze helemaal geen reden hebben om zo positief over zichzelf te denken. De Bijbel geeft namelijk niet zo’n fraai beeld van wie wij mensen zijn. En iedereen die een beetje weet wat er in de wereld allemaal gebeurt en zichzelf leert kennen, zal beamen dat de Bijbel niet een te pessimistisch beeld geeft, maar juist een heel realistisch beeld!
De Bijbel zegt dat elke mens, religieus of niet, tot in de diepste kern fout is. Een belangrijke beschrijving van de mens (zoals God de mens ziet) staat in Romeinen 3. Hier staat het volgende: ‘Er is niemand rechtvaardig, er is niemand die God zoekt, er is niemand die goed doet! Zelfs niet één.’ Als je weet hoe je zou moeten leven, dan besef je dat je niet deugt! God heeft elk mens een innerlijk besef gegeven van wat goed en fout is. En hoewel dit ‘geweten’ misvormd kan zijn (daarom heeft God Zijn echte wil en wet geopenbaard in de Bijbel) en je jezelf dingen goed rekent die toch echt fout zijn, is er niemand die zelfs maar aan zijn eigen normen en waarden voldoet.
Nu is het de vraag hoe wij als mensen hiermee om moeten gaan. Hebben wij therapie nodig om het kwade in ons leven uit te roeien en het goede naar boven te halen? Hebben we meer eigenwaarde nodig? Zouden we niet betere mensen zijn als we ons zelf al zouden accepteren? Er zijn veel manieren om op ons gebrek aan goed karakter en gedrag te reageren. Veel mensen leggen zich erbij neer en geloven niet in verandering.
De meeste religies geloven wel in verandering en bieden de mensen van alles aan om… …zichzelf te veranderen! Zelfbeheersing, bidden, vasten, toerusting, etc. Mensen krijgen ‘tools’ om slechte eigenschappen uit te roeien en goede eigenschappen te ontwikkelen. Is het christelijk geloof ook zo’n doe-het-zelf religie?
Het christelijk geloof denkt te negatief over de mens om dit als een optie te zien. Mensen kunnen misschien het kwade laten en het goede gaan doen, maar dit maakt hun nog niet tot betere mensen! Mensen worden niet bepaald door hun daden, maar door hun persoon. Op het niveau van daden kunnen mensen zichzelf nog wat oppoetsen en hun slechte binnenkant verbergen. Maar de Bijbel leert ons dat het niet zozeer om de daden gaat, maar veelmeer om de persoon die de daden uitvoert. Het gaat om het motief en de diepste drijfveren om goed te leven! Om deze vraag: ‘Waarom zou je het slechte willen laten en het goede doen?’
Iemand kan heel zorgzaam lijken en zich volop inzetten voor de medemens en tegelijk een grote egoïst zijn. Iemand kan goede daden doen, alleen maar om zelf een goede reputatie te krijgen bij andere mensen. Een religieus persoon kan veel slechte dingen laten, alleen maar omdat hij naar de hemel wil. Mensen kunnen het goede doen, terwijl ze het haten, en ze kunnen het kwade laten, terwijl ze dat liefhebben. Waarom doen ze het goede en laten ze het kwade? Niet uit liefde tot het goede en uit haat tot het kwade, maar uit liefde voor zichzelf; om zichzelf hier op aarde of straks in de hemel een goede toekomst te garanderen.
Deze schijn-goedheid ontmaskert de Bijbel. God hoeft geen mensen die Hem dienen omdat ze zichzelf liefhebben. God wil mensen die voor Hem leven omdat ze Hem liefhebben en het leven zonder Hem haten. En er is geen mens die het in zijn eigen kracht redt het kwade wat hij ten diepste liefheeft te gaan haten en het goede wat hij ten diepste haat te gaan liefhebben!
De Bijbel brengt niet alleen een scherpe, radicale en negatieve boodschap ten aanzien van de slechtheid van de mens, de Bijbel brengt ook een boodschap van redding en van hoop! Niet door ons aan te moedigen zelf aan de slag te gaan, maar door te geloven dat God Zelf om ons te redden aan de slag is gegaan! Dit is de boodschap van de Bijbel en de levensbron van elke volgeling van Jezus!
Twee dingen wil ik hier noemen. Allereerst dat redding in het christelijk geloof niet betekent dat God iemand gaat accepteren op basis van goed gedrag. In veel godsdiensten worden mensen in een weegschaal gelegd. Als de goede daden zwaarder wegen dan de slechte daden is er kans dat God je accepteert. Daarom moet je altijd goed je best doen! Opnieuw zeg ik dat hierin een veel te positief beeld van de mens wordt gegeven. Mensen worden hierdoor misschien gemotiveerd om keihard godsdienstig te zijn, maar hun hart verandert er helemaal niets door! De boodschap van het christelijk geloof is dat God mensen alleen accepteert op basis van Zijn eigen daden! Om de mens te redden is God Zelf mens geworden (in Jezus), heeft Zelf als een volmaakt goed mens geleefd en is uiteindelijk aan het kruis gestorven om voor onze slechte daden de straf te dragen!! En als bewijs dat Gods daden voldoende zijn om onze slechte daden te vergeven en ons te accepteren, is Jezus opgestaan uit de dood! Iedereen die zich bekeert (afkeert van zijn zondige levensstijl zonder God om te gaan leven met en voor God) en gelooft in de Heere Jezus (op Hem vertrouwt en Hem gaat volgen) krijgt vergeving van zonden en het eeuwige leven zonder dat zijn eigen daden daar maar ook iets aan toe of afdoen!
Ten tweede belooft de Bijbel een verandering en vernieuwing van de mens vanuit de kern. De mens kan een nieuwe natuur krijgen, een nieuw hart, een nieuwe wil, nieuwe verlangens, nieuwe motieven! De mens kan zo veranderen dat hij het goede écht liefkrijgt en het kwade écht gaat haten. Dit noemt de Bijbel ‘bekering’ of ‘wedergeboorte’. Dit is geen keus van de mens, dit is niet iets wat je krijgt door zelf een beslissing te maken, dit is niet wat je andere mensen kunt geven of waar je andere mensen toe kunt dwingen. Dit is een bovennatuurlijk wonder van God, dat Hij werkt door de Heilige Geest, die werkt door de kracht van het Evangelie.
Mensen zijn vanuit zichzelf helemaal niet geïnteresseerd in God of godsdienst. Mogelijk is godsdienst belangrijk voor hen omdat ze zo zijn opgevoed en is de godsdienst zo verweven met het hele leven dat het ondenkbaar is er afstand van te nemen. Maar het draait niet om God, maar om henzelf. Mensen zijn egoïsten en hebben zichzelf zo lief dat ze daarom soms doen alsof ze God en andere mensen liefhebben en zeggen dat ze een hekel hebben aan hun eigen gedrag. Nu kan het dat ze een hekel hebben aan hun eigen gedrag, maar dan niet omdat dit schadelijk is voor medemensen en God niet aan Zijn eer komt, maar vooral omdat ze beseffen dat ze zichzelf schade hebben aangedaan door hun eigen gedrag.
Zúlke mensen (dus niet een andere categorie ‘betere mensen’ die niet bestaat) komen in contact met de Bijbel en met het Evangelie. De Heilige Geest opent hun oren. Ze horen wie God is, waarom de mens geschapen is en hoe ze eigenlijk zouden moeten leven. De Heilige opent hun ogen. Opeens zien ze dat ze God helemaal niet kennen en totaal verkeerd leven! Ze zien hoe goed God is en hoe Hij het waard is om voor te leven. Ze krijgen oprecht spijt dat ze zonder en tégen God hebben geleefd (de Heilige Geest overtuigt van zonde). Ze horen vervolgens dat God elke zonde zal straffen en ze zijn het er mee eens. Ze zien hoe verschrikkelijk de zonde is en hoe noodzakelijk is dit kwaad te straffen! Maar dan horen ze dat God de mens wil vergeven! Ze horen hoe God ondanks Zijn toorn over de zonde zoveel liefde heeft tot mensen dat Hij Zijn eniggeboren Zoon Jezus geeft. God zal de zonde niet ongestraft laten, dat zou niet rechtvaardig zijn! Daarom straft Hij de zonden in Jezus. Maar nu de zonden aan het kruis gestraft zijn, kan God zondaren vergeven! In deze boodschap zit zoveel liefde van God!! En mensen die dit horen en dat gaan begrijpen (de Heilige Geest verlicht het verstand), krijgen opeens een heel diep intens verlangen om voor deze God te leven. Ze begrijpen opeens dat het kwaad écht kwaad is en ze gaan het haten! Ze krijgen spijt dat ze zelf zo slecht zijn en vragen om vergeving aan God en medemensen. Ze zien opeens dat het goede leven écht goed is en ze verlangen er diep naar om zo te leven dat God wordt gehoorzaamd en verheerlijkt en dat medemensen worden geholpen! Ze bekeren zich van hun zonden en gaan in Jezus geloven. De Heilige Geest heeft het hart en de wil van de mens vernieuwd!
En mensen die dit wonder hebben ervaren, dát zijn christenen! Geen kerkmensen dus die zich beter voelen dan anderen, maar mensen die hebben geleerd dat ze intens slecht zijn en zichzelf absoluut niet konden verbeteren. Maar het zijn ook mensen die een intens goede God hebben leren kennen, die mensen uit genade het eeuwige leven geeft en mensen uit genade vernieuwt door de kracht van de Heilige Geest.
Het is belangrijk om te weten dat deze vernieuwing (op één moment) het begin is van een vernieuwingsproces. Er is daadwerkelijk iets veranderd, maar er moet ook nog heel veel veranderen. Een christen is niet meteen volmaakt, maar hij heeft wel een hart wat naar de volmaaktheid verlangt en een leven wat daarnaar streeft. Elke gelovige heeft te strijden tegen zondige verlangens en zondige patronen in zijn of haar leven, maar heeft ook een gegronde hoop dat hij ooit van elke zonde verlost zal zijn! Elke gelovige zal zeggen: ‘Ik ben niet wie ik zou moeten zijn. Ik ben niet wie ik zou willen zijn. Ik ben ook niet wat ik hoop te zijn. Maar ik ben niet meer wie ik ben geweest. En God zij dank!, ben ik wie ik nu ben!’ – John Newton
Dit is de redding die Jezus ons mensen heeft gebracht en nog steeds brengt. Niemand wil van zichzelf in Jezus geloven en voor God gaan leven. Maar de Heilige Geest werkt met zo’n grote kracht door het Evangelie dat mensen dit van harte wel gaan willen! Voor de redding van mensen is dus niets minder nodig dan een krachtig werk van de Heilige Geest.
Nadat Johannes Calvijn (1509-1564) in Boek II van de Institutie heeft duidelijk gemaakt wie Jezus Christus is en wat Hij heeft gedaan om ons te verlossen, behandelt hij in Boek III de manier waarop wij deel krijgen aan de genade van Christus.
Het eerste wat Calvijn duidelijk maakt, is dat wij met Christus verbonden moeten worden. Deze verbinding ontstaat door de verborgen werking van de Heilige Geest. De Heilige Geest is de band waarmee Christus ons aan Zichzelf verbindt.[1] Zonder de Heilige Geest zou Christus geen betekenis voor ons hebben. Zonder de Heilige Geest zien wij Jezus ‘buiten ons zonder dat dit iets in ons uitwerkt en beschouwen wij Hem dus als iemand die ver van ons afstaat.’ Het is de Heilige Geest Die ervoor zorgt dat wij één worden met Christus.[2]
De Heilige Geest doet drie dingen. Ten eerste verlicht Hij ons om het Evangelie te geloven. Ten tweede worden wij door Hem opnieuw geboren tot nieuwe schepselen. En ten derde wijdt Hij ons tot heilige tempels voor God. De Heilige Geest werkt dus allereerst het geloof. Dat is de belangrijkste gave van de Heilige Geest. De Heilige Geest zorgt ervoor dat mensen niet ongelovig blijven, maar dat ze door het geloof Christus ontvangen. Hij is een inwendige leraar, ‘door wiens werking de belofte van de zaligheid, die anders alleen maar de lucht of onze oren zou treffen, diep in onze harten doordringt.’[3]
[1] J. Calvijn, Institutie of onderwijzing in de christelijke godsdienst I, pp. 524-525.
[2] Ibid, p. 527.
[3] Ibid, p. 528; vgl. pp. 566-569.
Zoekt eerst het Koninkrijk van God 